17 اکتبر 2023- یک مطالعه ی منتشر شده در شماره ی اخیر مجله ی Scientific Reports، تغییرات لیپیدومیک را در افراد چاق در طول روزه‌داری متناوب روزانه ی ماه رمضان (RIF) بررسی کرد.

زمینه

لیپیدها یکی از اجزای اصلی بدن انسان هستند که عملکردهای فیزیولوژیکی متعددی از جمله سیگنال دهی سلولی و ذخیره انرژی را بعهده دارند.

تجزیه و تحلیل لیپیدومیکس برای مطالعه متابولیسم لیپیدها در انسان انجام می شود که بینش مهمی را در مورد تظاهرات بیماری ارائه می دهد.

سرامیدها (Cer) یک خانواده لیپیدی هستند که از مولکول اسفنگوزین و یک اسید چرب ساخته شده اند. این مولکول های چربی از طریق لیپوپروتئین های کم چگالی در سراسر جریان خون حرکت می کنند.

لیپوپروتئین ها به طور قابل توجهی با اختلالات قلبی متابولیکی متعدد، فرآیندهای التهابی، مقاومت به انسولین، دیابت، فشار خون بالا، بیماری کبد چرب و بیماری های قلبی عروقی (CVD) مرتبط هستند. بنابراین، این مولکول های چربی به عنوان نشانگرهای زیستی و اهداف درمانی مورد استفاده قرار می گیرند.

چاقی، با تجمع قابل توجه متابولیت های سمی لیپیدها در بافت هایی که برای ذخیره لیپیدها طراحی نشده اند، مانند قلب، سلول های پانکراس و کبد مرتبط است. سرامیدهای خاصی مانند Cerd و فسفاتیدیل کولین (PC)شناسایی شده‌اند که خطر CVD را افزایش می‌دهند.

در طول روزه داری، افراد برای مدت زمان خاصی نوشیدنی یا غذا نمی خورند. رفتارهای مذهبی، معنوی و خاص مرتبط با سلامتی باعث تمایل افراد به روزه گرفتن می شود. مطالعات متعدد نشان داده اند که روزه داری متناوب (IF) یک رویکرد ایمن و مقرون به صرفه برای ارتقای بهبود سلامت است.

این الگوی غذایی تأثیر مثبتی بر پیری، اختلالات متابولیک قلبی، بیماری‌های عصبی و مشکلات عروقی گذاشته است.

مطالعات قبلی انواع مختلفی از IF را بررسی کرده‌اند، از جمله رژیم غذایی تقلید روزه، غذا خوردن/تغذیه با محدودیت زمانی، روزه‌داری دوره‌ای و روزه‌داری متناوب. به دلیل اعتقادات مذهبی، مسلمانان بزرگسال در ماه نهم از تقویم قمری، معروف به ماه رمضان، روزه می گیرند.در طول ماه رمضان، مسلمانان به مدت 29 تا 30 روز متوالی تحت یک الگوی روزه داری خشک روزانه ی منحصر به فرد هستند. این روزه داری بدون مصرف آب و هیچ ماده ی غذایی دیگر از طلوع فجر تا غروب آفتاب ادامه دارد.در این ماه، خوردن آزادانه پس از غروب آفتاب تا هنگام سحر بدون محدودیت در هیچ غذایی مجاز است. بر اساس مطالعات قبلی در مورد تغییرات متابولیکی ناشی از IF، تغییرات قابل توجه لیپیدومیک می تواند با ماه رمضان مرتبط باشد.

در مورد این مطالعه

مطالعه ی حاضر تغییرات لیپیدومیک مرتبط با روزه‌داری متناوب روزانه ی ماه رمضان را بررسی کرد. تغییرات لیپیدومیک در مورد اسفنگولیپیدها، سرامیدها و نشانگرهای التهابی مورد بررسی قرار گرفت. پروفایل لیپیدی در طول RIF به طور سیستماتیک بین افراد سالم و چاق مقایسه شد.

مطالعه آینده‌نگر کنونی در ماه رمضان بین ژوئن 2016 و ژوئیه 2016 در عربستان انجام شد. داده‌ها یک ماه قبل از شروعRIF (داده‌های پایه) و سپس در پایان ماه رمضان جمع‌آوری شد. میانگین مدت زمان ناشتا حدود 15 ساعت بود.

هیچ محدودیت غذایی، فعالیت بدنی یا هر گونه تغییر سبک زندگی دیگری به شرکت کنندگان توصیه نشد. از آنجایی که خانم‌هایی که دوره‌های قاعدگی را پشت سر می‌گذارند از روزه‌داری ماه مبارک رمضان حذف می‌شوند، روزهای روزه‌داری برای شرکت‌کنندگان زن حدود 25-23 روز بود.

افراد سالم بین 18 تا 60 سال انتخاب شدند. شرکت کنندگان با هر گونه بیماری مزمن یا متابولیک از مطالعه حذف شدند.

یافته های این مطالعه

در مجموع 57 بزرگسال در گروه مطالعه قرار گرفتند که اکثریت شرکت کنندگان مرد (70٪) بودند. میانگین سنی شرکت کنندگان 38 سال و میانگین وزن بدن آنها حدود 88 کیلوگرم بود. تقریباً 40٪ از شرکت کنندگان چاق و 60٪ اضافه وزن داشتند.

محققان مشاهده کردند که RIF با کاهش توده بدنی و توده چربی، صرف نظر از تغییرات در کالری دریافتی مرتبط است. علاوه بر این،RIF  به شدت با کاهش کلسترول تام پلاسما (TC)، تری گلیسیرید(TG)  و دی گلیسیرید (DG) مرتبط بود.

روزه داری متناوب در ماه رمضان، همچنین منجر به کاهش اسفنگوزین پلاسما، اسفنگانین، اسفنگوزین-1-فسفات (S1P) و اسفنگانین-1-فسفات (Sa1P) شد. قابل توجه این بود که این شکل از روزه داری متناوب باعث کاهش اسفنگومیلین پلاسما (SM) و دی هیدروسفنگومیلین (DhSM) شد اما باعث کاهش گونه های سرامید و دی هیدروسرامید (DhCer) نشد. روزه‌داری متناوب روزانه ی ماه رمضان، همچنین باعث کاهش نشانگرهای التهابی شد.

مطالعه حاضر هیچ گونه تغییر قابل توجهی در شار لیپیدی(lipid flux) را ثبت نکرد. تحقیقات بیشتری برای درک کامل مسیرهای سلولی مرتبط با شار لیپیدی مورد نیاز است.

این مطالعه مشاهده ای نشان داد که روزه داری متناوبمی تواند یک استراتژی موثر برای مدیریت اضافه وزن و اختلالات مرتبط با چاقی، به ویژه مرتبط با متابولیسم چربی ناکارآمد و التهاب سیستمیک باشد. لازم به ذکر است که هر دوی این عوامل به طور قابل توجهی بر چند بیماری قلبی متابولیکی تأثیر می گذارند.

مطالعات قبلی نشان داده بود که تغییرات آنتروپومتریک و بیوشیمیایی ناشی از روزه داری ماه مبارک رمضان تا یک ماه پس از پایان دوره ی روزه داری باقی می ماند.

نتیجه گیری

این مطالعه دارای محدودیت های متعددی از جمله ماهیت مشاهده ای مطالعه و عدم وجود گروه کنترل بود. به دلیل کمبود داده های مناسب کشف علیت مشاهدات مطالعه با مشکل مواجه شد.

علی‌رغم این محدودیت‌ها، این مطالعه نشان داد که RIF به طور قابل‌توجهی با بهبود اسفنگانین SM، گونه‌های چربی DhSM، اسفنگوزین پلاسما، نمایه کلی چربی و نشانگرهای التهابی مرتبط است.

در مجموع، RIF یا همان روزه داری متناوب روزانه ی ماه رمضان می تواند یک مداخله ی مقرون به صرفه برای کاهش مشکلات قلبی متابولیکی در افراد دارای اضافه وزن یا چاق باشد.

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20231017/Metabolic-benefits-of-Ramadan-intermittent-fasting-revealed-key-lipid-changes-and-inflammatory-marker-improvements.aspx